Emzik, anne göğsünden soğutabilir!

Bebek ve çocuklarda emzik kullanımında nelere dikkat edilmeli, Yenidoğan ve Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Gülnihal Şarman tüm detayları sizinle paylaşıyor.

1) Bebeğe her ağladığında emzik vermek doğru mudur?

Bebek ağladığında öncelikle nedenine bakmalıdır. Onu rahatsız eden bir neden olabilir: Altı kirli, acıkmış, bir yerini acıtan bir neden olabilir. Bu nedenler araştırılmadan hemen emzik verilmemelidir.

2) Çocuklar emzik kullanmalı mıdır?

Bebeklerin emzik ihtiyacı çok farklılıklar gösterir. Çoğu bebeğin hiçbir zaman emzik kullanmadığını görüyoruz. Bazen emme içgüdüleri güçlü bebeklerin sadece emzik ile sakinleştiklerini de görüyoruz. Bebeğin bu konuda anne-babaları yönlendirmesi daha doğru oluyor.

3) Emzik kullanımına ne zaman başlanılmalı?

Bu soru ne zaman başlanmamalıdır diye sorulsa yanıtı çok nettir: doğum sonrası ilk haftalarda kesinlikle emziği önermiyoruz. Bebekler ‘meme ucu karmaşası’ yaşayabiliyorlar. İlk haftalar bebeğin emmeyi öğrendiği ve beynine yazdığı dönemler: Annenin kokusu, meme ucunun şekli, bebeğin memeyi kavrama becerisi hep ilk haftalarda oturuyor. Doğuma emzik götürülmemeli. Doğumdan sonra birkaç hafta bebek kesinlikle emzikle tanışmamalıdır. Prematüre bebeklere emmeyi öğretmek amacıyla hastanede sürekli emzikler verilmektedir. Bu özel bir durumdur. Zamanında doğan ve annesini emen bebekle karıştırılmamalıdır. Son yıllarda 1. aydan sonra emzik verilen bebeklerde SIDS denilen beşik ölümlerinin çok daha azaldığı konusunda veriler çıktı. Emzik emen bebeğin ağzının uyurken açık kalmasının nefes kesilmesini önlediği düşünülmekte. Özellikle sırtüstü uyuyamayan sadece yüzüstü yatan bebeklere emzik 1. ayından sonra önerilmekte.

4) Anne sütüyle beslenen bebeğe emzik verilmesi niçin sakıncalıdır? Bebekler emzikle anne göğsü arasındaki farkı ayırt edemezler mi?

Emzirmeyi olumsuz etkileyen faktörler pek çok gözlemci araştırmayla ortaya konmuştur. Bu faktörlerin başında erken yani doğar doğmaz emzik ve biberonla tanışma gelmektedir. Emme başarısını olumsuz etkilenme konusunda o kadar çok veri var ki artık doğuma kesinlikle emzik ve biberonla gelinmesini istemiyoruz. Emmeyi öğrenme açısından ilk haftalar ‘ALTIN DÖNEM’dir.

5) ‘Emzik, bebeğin emme içgüdüsünü tatmin ettiği için, anne göğsünü emme isteğini yok eder’ bu doğru mudur?

Kesinlikle doğru. Emzik bebeğin açlığını durdurma amaçlı verilmemelidir. Tartı almaya başlamadan emzikle tanışan bebekler emzikle avunmayı öğrenirler. Açlıklarını iyi ifade edemezler. Bu da büyümelerini olumsuz etkileyebilir. İlk sene bebeğin tartısı doğum kilosunun 3 katına çıkmalıdır. Tartı alamaması fiziksel ve beyin gelişimini olumsuz etkiler.

6) Bebekler emziği neden bu kadar çok severler?

İnsan yavrusunun yaşaması için en gerekli içgüdü emmektir. Ememezse büyüyemez. Bu içgüdü doğum anından itibaren gözlemlenebilir. Bazı bebeklerde bu içgüdü son derece kuvvetlidir. Emme içgüdüleri sadece açlık zamanlarında değil her zaman çok güçlüdür. Emziği seven bebekler bu guruptakilerdir. Emzik emme bazı bebeklere sakinleştirici etki yapar. Uykuya geçişlerini kolaylaştırır. Uyku aralarında emzikle sakinleşen bebekler daha kesintisiz uyurlar.

7) Sık sık emzik kullanan bebekte ne tür problemler ortaya çıkar?

Emzirmeye olan etkileri: Emzik emme anneyi emmenin önüne geçerse bebek tartı alamayabilir. Bu nedenle iyi büyüdüğünden emin olduktan sonra bebeğe emzik sunulmalıdır. Orta kulak enfeksiyonu: Emzik kullanımı ‘orta kulak enfeksiyonları ile ilişkilendirilmiştir. Damak-diş sağlığına etkileri: Bir yaşından sonra emzik üst damak yapısını bozmaya ve damağı öne doğru itmeye başlayabilir. Bu sorun 3 yaşından sonra iyice artar. 4 yaşında hala emenlerin % 70’inde, 3 yaşında bırakanların % 30’unda, 2 yaşından önce bırakanların % 14’ünde üst damak problemleri görülmüştür. Damak yapısı bozulmaya başlayan çocuklarda emzik kesilmelidir.

8) Emzik kullanırken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Bebeği doyurmak için emzik verilmemelidir. İlk haftalarda yenidoğanlar emzikle tanışmamalıdırlar. Bir yaşından sonra damak yapısını etkileyebileceğinden emzik sayısı artırılmamalı ve kesme yoluna gidilmelidir. Başkasının emziği hiçbir zaman kullanılmamalı, kardeş bile olsa. Emziği anne hiçbir zaman ağzında temizlememeli.

9) Emziği şekere batırmak doğru mudur?

Kesinlikle yanlıştır. Emziği şekere batırmak emziği daha cazip yapabilir. Hatta sık sık şekere batırılmamış emzik alan bir bebeğin fazla şekerle doyarak emmemesi de mümkündür. Şekerle beslenme bebekler için son derece yetersiz bir beslenmedir. 0-6 ay bebeklere ağrılı bir operasyon öncesinde ve sırasında şekere batırılmış emzik verilmektedir. Bu ağrı kesici bir etki yapmaktadır. Örneğin hasta bebeğe acil serviste damar yolu açılırken kullanılabilir. Evde bu şekilde emzik kullanılmamalıdır.

10) Emzikten vazgeçirmenin yolları nelerdir?

İyi büyüyen bir bebeğin emzik alışkanlığını 1 yaşına kadar kesmek gerekli değildir. Bir yaşından sonra fayda-zarar durumu zarara dönüştüğünden kesilebilir. AKTİF kesmeden kaçınılmalıdır. Bazı çocuklar için emziğin aniden kesilmesi güvensizlik hissi uyandırmaktadır. Aniden ortadan kaldırmaktansa unutturmak (müzik dinlemek, parka gitmek, kitap okumak, bardakla içecek sunmak gibi) daha etkin ve kalıcı bir yöntemdir. Emzik yerine koyabileceği bir GÜVEN oyuncağı verilebilir. EMZİK BIRAKMA kutlaması yapılabilir, öncesinde emziğin bırakılacağı konuşulmalıdır. Emziğe acı biber, nar ekşisi, sirke gibi şeyler sürmek önerilmemektedir. Emzikten bırakma çocuğun sarsılacağı bir dönemde yapılmamalıdır, örneğin kardeş doğumu, ev değişimi gibi.

11) Damaklı ve damaksız emziğin farkları nelerdir. Hangisi tercih edilmelidir? Kaç çeşit emzik vardır? Hangisi daha sağlıklıdır?

Piyasada çok değişik tipte emzikler bulunmaktadır. Damaksız emziklerin emme problemi olan çocukların yutmaya alıştırılmasında daha faydalı olduğu görülmüştür. Prematüre bebeklere her zaman düz emzikler sunulmaktadır. Bebek çok emmiyorsa düz veya damaklı çok önemli değildir. Aşırı emzik emen çocuklarda damağın yapısına göre emzik kullanmak üzere çocuk doktoruna danışılmalıdır.