Çocuk psikolojisinde renklerin etkisi ne?

Çocuklar dünyaya gelmeden onların yerine çoktan renkleri seçilir. Bu renkler çoğu zaman kızsa pembe, erkekse mavi olur. Ancak renkler çocuk psikolojisinde çok önemli bir yer tutuyor.

“Çocukların renklere fazla maruz kalması nefes alışverişinde, nabızda, kas gerginliğinde değişiklik oluşturabilir. Eksik uyarım ise huzursuzluk, uykusuzluk ve konsantrasyon bozukluğuna neden olabilir” diyen uzman psikolog Ayben Ertem’e göre 3-4 yaşlarından itibaren tercihleri oturmaya başlayan çocukların renk seçimini daha öncesinde ebeveynler yapabilir.

– Çocuk psikolojisinde renklerin ne tür etkileri var?

Renkler, vücut fonksiyonlarını, zihni ve duyguları etkiler. Heyecanlandırır, ilham verir, sakinleştirir, endişe oluşturur ya da huzur verir. Bu etkilerin çocuklarda yansıması daha fazladır. Çocukların renklere fazla maruz kalması nefes alışverişinde, nabızda, kas gerginliğinde değişiklik oluşturabilir. Eksik uyarım ise huzursuzluk, uykusuzluk ve konsantrasyon bozukluğuna da yol açabilir.

SICAK RENK ENERJİSİ

Çocukların yaşı renk kullanımında oldukça önemli. Okul öncesi çocuklar, ilköğretimde okuyanlar, ergenler ve lise öğrencilerinin hem renk tercihleri birbirinden farklıdır hem de onlara iyi gelen renkler fark gösterir. Okul öncesi ve ilkokul çocuğu için daha sıcak renkler tercih edilirken, ergen ve lise öğrencilerinde daha soğuk renkler tercih edilir. Soğuk renkler hormonal dengeyi sağlamada fayda sağlar. Sıcak ama yumuşak renkler enerji verir.

– Ebeveynlerin renk seçimi ne kadar doğru?

3-4 yaşlarından itibaren renk seçimlerinde çocukların tercihleri göz önüne alınsa da bazı durumlarda ebeveynin müdahale etmesi gerekebilir. Örneğin enerjik kırmızı çok hareketli bir çocukla birleştiğinde çocuk bütün gün zıplayarak etrafta dolaşabilir. İçine kapanık çocuklar mavi renk tercihi yerine sosyalleşmeyi de teşvik eden turuncu rengi tercih edebilirler.

– Çocukların özel alanı olan odaların dekorasyonunda en çok hangi renk tercih ediliyor?

Türkiye’de geçmiş yıllara nazaran renk daha fazla kullanılmaya başlandı. Eskiden daha çok kir göstermeyen, daha nötr renkler tercih edilirken şimdi biraz daha renk girdi evlere hatta okullara. Oyun odalarında çocukların enerjisini de atacak canlı parlak renkler kullanılıyor ama daha fazla olabilir.

– Peki ya onları olumsuz etkileyen renkler neler?

Enerjik bir çocuğu kız ya da erkek fark etmeden çok fazla parlak ve canlı renkler -özellikle kırmızı- daha hareketli yapabilir. Canlı ve sıcak renk kullanımı daha kısıtlı olmalıdır. İçine kapanık çocuklarda biraz enerji bekleriz turuncu bunun için idealdir. Otistik spektrum bozukluğu, öğrenme güçlüğünde olan çocuklar da çok canlı, parlak renklerin olduğu ortamlarda dikkatlerini veremezler. Daha sakinleştirici mavi ve yeşil tonları onları hem dinginleştirir hem de dikkatlerini verebilirler.

İLKOKULDA SOMON ERGENLİKTE LİLA LİSEDE YEŞİL

– Yaşa göre bu durum değişir mi?

Bebeklerdeki renk kullanımıyla, ilkokul çocuklarının renk kullanımı ve lise öğrencilerinin renk kullanımı arasında hem renk hem doygunluk farkı vardır. Bebeklerin odalarında soğuk ama doygunluğu fazla olmayan yumuşak tonlar kullanılırken, okul öncesi ve ilköğretimde somon, mercan gibi sıcak ama yumuşak tonlar tercih edilir. Ergenlik döneminde eflatun, lila, bej ve griler kullanılırken, lise döneminde doygunluğu biraz daha yüksek mavi yeşil gibi soğuk tonlar devreye girer.

RENKTE CİNSİYET AYRIMI OLMAZ

– Çocukların psikolojik ve fiziksel gelişimine katkı sağlayacak renkler hangileri? Kız ve erkek çocuk olarak ayırır mısınız?

Kız çocuklarda pembe, erkek çocuklarda mavi kullanımının tam olarak ne zaman ortaya çıktığı ve neden çıktığı bile tam olarak net değil ancak sonradan geleneksel hale gelmiş ve insanlar o şekilde kullanmışlar. Hâlbuki renkler herkes için. Renklerde cinsiyet ayrımı olmaz. Yalnızca çocukların enerjisine ya da içe kapanıklığına göre ya da dikkat problemi olan çocuklar için bazı renkler daha fazla tavsiye edilir, bu da cinsiyet ayrımına göre yapılmaz.

KIRMIZI

Tüm renkler içerisinde en baskın renktir. Şiddetli bir uyarıcıdır. Bütün dikkati üzerine çekerken diğer renklerin etkisini de bozar. Kırmızı, güçlü ve sıcak bir tesiri de olduğu için bej, mavi ve kahverengi kullanılan yerlerde vurgu olarak kullanılabilir. Yoğun kırmızılar olan odalarda çocuklar kendilerini gergin ve agresif hissedebilirler.

SARI

Renk skalasının en neşeli, en mutlu olanıdır. Bilgeliği ve iyiliği temsil eder. Sıcaklık, keyif, neşe ve ilham açar. Hafıza, motivasyon ve dikkati de etkilediğinden çocuklarda sıklıkla tercih edilebilir. Ancak fazla kullanıldığında gerginlik ve öfke oluşturabilir. Yoğun sarı kullanımının bebeklerin daha fazla ağlamasına sebep olduğu da düşünülmektedir.

MAVİ

Gökyüzünün ve okyanusun rengi olarak ferahlık, açıklık ve rahatlatıcı bir his verir. Vücut ısısını, kan basıncını ve nabzı düşürür, iştahı keser. Çocuk odalarında sıklıkla tercih edilen bu renk, özellikle bebeklerin rahat uykuya geçmelerindeki etkisi büyüktür. Maviyi, kırmızı ve sarıyla kombinleyerek de kullanabilirsiniz.

YEŞİL

Psikolojik olarak sağlığı temsil eder ve sinir sistemi üzerinde rahatlatıcı bir etkisi vardır. Huzur, sakinlik ve sessizlik verir. Açık yeşil, basıncı azaltır. Sarısı biraz daha fazla olan yeşil, zihinsel berraklık, netlik oluşturacağından okul hayatında başarı için ergenlerin tercih edebileceği renkler arasında.

TURUNCU

Kırmızıdan aldığı heyecan ve sarıdan aldığı enerji ile mutluluk, sosyallik, dışa dönüklük ile neşeyi temsil eder. Yorgunlukla başa çıkmak için en ideal renktir. Sıcaklık saçar, iştah açıcı ve uyarıcıdır. Çocuk ve yetişkinlerin sabah erken kalkmasını sağlar. İçine kapanık, sosyalleşme problemi olan çocuklarda kullanılması önerilir.

PEMBE

Rahatlatıcı ve sıcaktır. Canlı türünün devamlılığını ve feminenliği temsil eder. Teskin etme özelliği varken fazlası ise yorucu ve bunaltıcı olabilir. Çekingen ve içine kapanık çocukların çok fazla pembe kullanması iyi değildir. Enerjik bir renk olmadığı için daha fazla içine kapanıklık oluşturabilir.

MOR

Narinlik, zarafet ve zenginlik barındıran mor kimi zaman rahatsızlık verici de olabilir. Beynin kreatiflikle ilgili bölümünü uyarır. Fiziksel ve ruhsal dinginliğe de yardımcı olacağından mor ve tonları hareketli çocuklarda da sıklıkla tercih edilebilir.