Oyun parkları sağlık için tehdit mi?

Çocuğunuzu eğlenceli zaman geçirsin diye götürdüğünüz oyun parkları, maalesef onun sağlığı için tehlike oluşturacak unsurlar içerebiliyor.

Havada uçarcasına salıncakta sallananlar, kaydıraktan kayanlar, tünellerin içinde kaybolanlar ve tüm bunlara eşlik eden mutlu çığlıklar… Anne-babalar oyun parklarında çocuklarının bu cıvıl cıvıl anlarına tanıklık ederken, maalesef bazı gizli tehlikelerden habersizler. Uzmanlar, oyun parklarına döşenmiş plastik malzemelerin kanser riskini arttırdığını söylüyorlar. Bilimsel araştırmalarla desteklenen bu tehlikenin ayrıntılarını Mimar Funda Varlık ve İç Mimar Oya Çavdar anlattı.

Çim ve toprak zemin kullanılmıyor

Oyun parklarının zemininde, insan yapımı kaplama malzemelerinin kullanımı son yıllarda ciddi bir artış gösteriyor. 1960’lı yıllarda ilk olarak spor sahaları için geliştirilmiş olan bu suni yüzeylerin oyun parklarında da kullanılmaya başlanmasının nedeni, özellikle açık alan oyun parklarının az olduğu şehir merkezlerinde çocuklara dışarıda daha çok fi ziksel aktivite yapma imkanı sağlaması. Şimdi neredeyse bütün oyun parklarının zemininde bu malzemeler kullanılıyor. Çocukların ayaklarını çimlere, toprağa basma imkanı yok gibi… Oyun parklarının zeminlerinde geri dönüştürülmüş maddelerden yapılmış malzemelerin kullanımının güvenli olup olmadığıyla ilgili endişeler ise, konuyla ilgili yapılan bilimsel araştırmalardan elde edilen sonuçlarla daha da artıyor.

Kanser riskini arttırıyor

Oyun parklarının yer kaplaması için en çok tercih edilen malzemeler, geri dönüştürülmüş araba lastikleri. Kauçuk ağacından elde edilmiş doğal kauçuk içermekle birlikte, araba lastikleri aynı zamanda ftalatlar (bunlar hormonları etkileyen kimyasallar), PAH’ler (petrol, gaz, kömür ya da çöp atıkları yandığında ortaya çıkan doğal ya da insan yapımı kimyasallar), uçucu organik bileşikler ve sağlık üzerinde olumsuz etki yapan ya da yaptığından şüphe duyulan diğer bazı kimyasallar içeriyorlar. ABD Çevre Koruma Ajansı’na göre PAH ile kirlenmiş bir havayı solumak, kişinin kansere yakalanma riskini arttırıyor. Toksik Maddeler ve Hastalık Kayıt Ajansı’na göre ise PAH’ler, kişinin hem kansere yakalanma riskini hem de yeni doğan bebeklerdeki doğum kusurları riskini arttırıyor.

Çocuklar yetişkinlerden daha çok etkileniyor

Çevredeki kimyasallara maruz kalan çocuklar yetişkinlere oranla daha fazla zarar görüyor. Çünkü onların vücutları hala gelişme aşamasında. Bu nedenle zararlı olduğu bilinen ya da öyle olduğundan şüphe duyulan kimyasallarla çocuğun temasını azaltmak (mümkünse tamamen bitirmek) gerekiyor. Eğer çevrede birden fazla oyun parkı varsa, anne-babaların çocuklarını zemini geri dönüştürülmüş lastik parçalarından yapılmış olan parklara götürmemeleri gerekiyor.

Plastik zeminler zararlı

2010 yılında ABD Çevre Koruma Ajansı, çeşitli devlet ve federal ajanslardan temsilcilerin katıldığı bir toplantı organize edip “Zeminleri geri dönüştürülmüş lastikten yapılmış oyun parklarında kimyasallara maruz kalmanın güvenli sınırı nedir?” konusunu tartıştı. Laboratuvar bulgularına dayanarak, “PAH’leri solunum yoluyla vücuda almanın ve bu kimyasallara temas etmenin insanlarda kanser gelişimiyle ilgisi olduğu” sonucuna varıldı. 2007 yılında Kaliforniya Çevre Koruma Ajansı (OEHHA) tarafından geri dönüştürülmüş lastiklerden yapılmış park zeminlerinin çocukların sağlığı üzerindeki potansiyel zararlarını değerlendirmek için laboratuvar çalışmaları yapıldı. Araştırmalardan birinde, çocukların ufalanmış lastik parçalarını çiğneyerek veya onlara dokunarak ya da dokunduktan sonra ellerini ağızlarına götürerek bu materyallerle temas etmelerinin ardından salınan ve çocuklara zarar verebilecek kimyasal seviyeleri değerlendirildi. Alınan numunelerde “krizen” olarak bilinen PAH’lerden biri, öngörülen risk seviyesinin üzerinde çıktı ve dolayısıyla bu durum da çocuklarda kanser gelişimi riskini arttıran bir faktör olarak kabul edildi.